Wij kregen vandaag weer eens groot nieuws: een glanzend “Transparantieportaal” dat, naar verluidt, de ramen van de democratie wagenwijd openzet. De livestream had grafieken, droneshots van een trapportaal en een voice-over die klonk alsof er zojuist een planeet was ontdekt. Eén klik en macht zou begrijpelijk worden, met pasteltinten, tooltips en een knop “meer inzicht” die vooral meer interface belooft.
Transparantie die schittert… op het oppervlak
De demo toonde KPI’s in een lettertype zo groot dat het bijna schreeuwde “we hebben niets te verbergen”, terwijl de kleine cijfers fluisterden: “u mag het raden”. Data kwamen in keurige tegels, waarbij elke tegel een verhaal schetste dat toevallig precies paste in het verkooppraatje. Het voelt als ramen lappen met een vettige doek: het glimt, maar je ziet minder.
Een vlag op een lekke boot
Achter de vrolijke infograafjes zitten PDFs die zichzelf samenvatten in managementtaal: ‘in uitvoering’, ‘in voortgang’, ‘in goede banen’. De datasets? Beschikbaar, mits je een account aanmaakt, een cursus telepathie volgt en een CAPTCHA oplost die vraagt naar de ziel van zebra’s. CSV’s zonder kolomnamen, dashboards zonder herkomst, en een “contact”knop die je doorstuurt naar een FAQ waar de A al weg is.
De magie van het algoritme
Het portaal belooft ook ‘AI-ondersteunde monitoring’. Dat klinkt indrukwekkend, zoals een rookmachine in een leeg theater. Er is een schuifje voor “biascontrole” en een badge “ethically aligned”, waarmee je vooral weet dat de marketingafdeling wakker is. Vragen over trainingsdata eindigen in een pilot, vragen over pilots in een werkgroep, en werkgroepen in de kalender van volgend kwartaal.
Wie vraagt, krijgt… een formulier
De knop “stel een vraag” is een labyrint met zachte randen. Je selecteert een thema, een subthema, en ontdekt vervolgens dat jouw vraag net in de gleuf tussen beide is gevallen. De status wordt “in behandeling” tot de eeuwigheid of tot je vergeet waarom je ook alweer vroeg. Zo blijft de cirkel rond: zichtbaarheid zonder zicht, toegang zonder toegang.
Misschien is dat de ware les van dit alles: transparantie is geen designkeuze, maar een houding. Je kunt het niet polijsten tot het geloofwaardig wordt; je moet het gewoon doen. En zolang glans belangrijker is dan antwoord, zal het portaal blijven schitteren als een etalage om middernacht: prachtig belicht, deuren op slot.
