Het was weer zover: een nieuwsflits die klonk als donderslag bij heldere hemel en inhoudelijk het gewicht had van een heliumballon. Met groot ceremonieel werd “het plan” gepresenteerd — u weet wel, dat plan dat alles gaat veranderen, behalve de dingen die ertoe doen. De woorden rolden plechtig over de autocue, de camera’s zoemden gehoorzaam, en ergens in de zaal knikte een rij pakken op precies het goede moment. Je kon bijna vergeten dat niemand een vraag had beantwoord die iemand gesteld had.
Wat er zogenaamd gebeurde
Er was een podium, er was een belofte, er waren bullets op een slide met veel blauw en een pijltje dat vanzelf omhoog wees. “Transparantie” en “impact” marcheerden hand in hand, vergezeld door “nu” en “samen”. Ondertussen schoven details discreet onder het tapijt: budgetten in potlood, tijdslijnen met elastiek en verantwoordelijkheden die graatmager door de mazen gleden. Het was een virtuoze uitvoering van publiek management: maximale glans, minimale frictie.
De kunst van de rookmachine
Wie goed luisterde, hoorde vooral zorgvuldig gekweekte echo’s. Soundbites met teugels, zinnen die zó symmetrisch waren dat ze elk gewicht uitbalanseerden. Er werd niet uitgelegd hoe het werkt, wel waarom je het mooi moet vinden. Het was retoriek als rook: het vult de ruimte, stuurt je blik en verdwijnt zodra je je hand uitsteekt. Toch knikte men. Want rook ruikt naar iets dat misschien ooit vuur was.
Feiten, cijfers en andere details (die ontbraken)
Waar waren de meetpunten, de contouren, de harde randen? Er was sprake van “indicatoren”, maar geen getallen. “Binnenkort” was de favoriete datum, “gefaseerd” het meest elastische werkwoord. Het soort taal dat klinkers leent bij de toekomst en medeklinkers terugbetaalt met uitstel. Wie vroeg naar risico’s, kreeg kansen. Wie vroeg naar kosten, kreeg “investeringen”. En zo schoof de inhoud, keurig ingepakt, langs de randen van de betekenis.
Wat je wél kon meten
Het applaus duurde precies lang genoeg om op televisie oprecht te lijken. De hashtags deden wat ze moesten: het gevoel verspreiden dat er iets groots bewoog. Journalisten kregen quotes die in elke richting pasten, alsof het origami was. Voor het archief volstond het: een foto, een zin, een glimlach. Voor de werkelijkheid helaas iets minder.
Misschien is dat de les: bewaar een klein meetlint in je binnenzak. Meet woorden aan daden, plannen aan pagina’s, beloftes aan begrote uren. Vraag naar wat er gebeurt als het licht uitgaat en de rookmachine afkoelt. Wie dan nog iets ziet, heeft waarschijnlijk echt nieuws te pakken. De rest is echo: fraai, luid en vluchtig. En ja, het klinkt indrukwekkend — totdat stilte eindelijk het formaat van de werkelijkheid onthult.
